Soms zou je als DX radioluisteraar willen dat je even terug kon gaan naar de jaren 60. Even geen storing op radiobanden, hooguit een slecht ontstoorde brommer die voorbij rijdt. Helaas hebben we geen ‘tijdmachine’ en moeten we het doen met een steeds maar groter wordend probleem: storingen door allerhande apparaten zoals omvormers en optimizers van zonnepanelen en PLC schakelingen die onder meer Ziggo veel heeft toegepast en intelligente meters.
Storingen op VHF
Was het tot aantal jaren terug vooral de HF band die het te verduren kreeg. Soms met storingen tot S8 aan toe waardoor alleen nog hele sterke zenders erdoor kwamen. De laatste tijd komen er ook steeds meer klachten over de hogere banden. De luchtvaartband, marifoon, 2 meter amateurband en ook het C2000 netwerk moeten het ontgelden. Maar zelfs Wifi verbindingen en LPD verbindingen zoals de simpele temperatuursensor in je tuin kunnen al minder goed werken door de straling.
Veel slechte omvormers
Een probleem dat ook door de Rijksinspectie Infrastructuur (RDI) wordt erkend en is onderzocht. Bij het bepalen en berekenen van de beste locatie voor masten voor GSM, C2000 of andere overheidsdiensten wordt ook gekeken naar de omgevingsfactoren zoals storende apparaten. Helaas kan frequentieruimte niet onbeperkt ingezet worden en heb je te maken met ‘gestapelde’ storing door apparatuur bij zonnepanelen.
QRM Killer in gebruik
Als er in een straat één woning is met een ‘slechte’ omvormer is de schade nog te overzien, maar als er een heel blok woningen ‘slechte’ apparatuur gebruikt dan kan in een complete straat het C2000 netwerk gestoord worden. Tijdens het onderzoek van de RDI bleek dat meer dan de helft van de onderzochte apparatuur niet voldoet aan de normen en een bepaalde mate van storing veroorzaken. Deze situatie kan dus niet blijven bestaan en te verwachten is dat er in de toekomst maatregelen genomen gaan worden aangezien zonnepanelen als ‘paddenstoelen in de herfst uit de grond schieten’.
Storingen herkennen
Voor DX luisteraars is een goede ontvangst op MF en HF van groot belang om verre stations goed te kunnen horen. Vaak zijn amateurbanden op HF nog vrij van storing door destijds opgestelde CE regels maar omroepenbanden zitten vol met storingen. Bij het vaststellen van de soort storing is dit al goed controlemiddel. Zijn amateurbanden niet schoon, dan kan de storing ook veroorzaakt worden door LED verlichting die niet aan de CE norm voldoen. PLC apparatuur om b.v. internet via stroom mogelijk te maken, veroorzaken nooit storing op amateurbanden en hebben vaak een repeterend karakter. Bij omvormers en optimizers van zonnepanelen ligt dit anders, deze veroorzaken een continu storing. Bij deze vorm van storing kan een QRM killer uitkomst bieden.
Actieve antenne (zonder afsluitdeksel)
QRM Killer
Een QRM killer is geen ‘wondermiddel’ maar alleen een hulpmiddel om het luisteren op de midden- en korte golf wat aangenamer te maken. Bij een QRM killer worden signalen van twee antennes met elkaar vergeleken en signalen die niet via beide antennes doorkomen doorgelaten. Hierdoor ben je in staat om storingen die continu in je buurt aanwezig zijn voor groot deel te elimineren. Ik heb zelf de QRM killer van de Veron afdeling Wageningen in gebruik omdat deze betaalbaar is, maar er zijn op de markt vele soortgelijke apparaten te koop.
Signalen op middengolf zonder QRM Killer
Praktijk
In deze alinea ga ik vooral in op hoe je beste te werk kan gaan om zo optimaal gebruik te kunnen maken van een QRM killer. Allereerst moet je twee locaties rondom je huis gaan bepalen waar je de ontvangst hebt met de minste storing en een locatie waar de storing het ergste is. Hoe dichter bij de stoorbron des te beter. Op de beste locatie plaats je de hoofdantenne b.v. een active loop. Op de slechtste locatie een actieve antenne zoals de mini-whip. Actieve antenne zijn gevoeliger voor storingen en hebben een constante gevoeligheid van 15 kHz tot 30 MHz. En dat is precies wat je wilt bereiken met deze antenne, zo veel mogelijk storing horen. Op de QRM killer worden beide antennes aangesloten en de uitgang gaat naar je ontvanger.
Signalen op middengolf met QRM Killer
Op de QRM killer start je altijd met een maximale gain en zet je Fase 1 en Fase 2 in de middenstand. De kunst is nu vooral om de beide faseknoppen zo te draaien dat het stoorsignaal via de beide antennes even sterk is en in tegenfase. Dat gaat eenvoudig doordat je de storing sterk hoort verminderen bij het beurtelings draaien aan PHASE 1 en PHASE 2. Door het optellen van dit stoorsignaal verdwijnt grotendeels het stoorsignaal en blijft er een beluisterbaar signaal over bijvoorbeeld een omroepzender over. De gain knop is eigenlijk een verzwakker van de hoofdantenne waarmee je bereikt dat het laatste beetje storing dat nog binnenkomt via die hoofdantenne ook verdwijnt.
Uiteraard verzwak je daarmee ook de signaalsterkte maar het is vooral de QRM die het grootste probleem vormt. Bij een enkelvoudig stoorsignaal kun je wel tot 6 S-punten vermindering van de QRM krijgen. Bij meervoudige stoorbronnen in de omgeving geldt dat nog steeds voor het sterkste stoorsignaal terwijl de andere stoorbronnen vaak ook een flink stuk verzwakt kunnen worden. Ben je handig en op zoek naar leuk project voor de winter: de Veron afdeling heeft ook bouwkitjes beschikbaar voor de QRM killer en actieve antenne. Op hun website A43.veron.nl is hierover meer informatie te vinden.